Từ xa xưa đến nay, không có cánh mày râu nào là không biết đến cây ba kích và rượu ba kích – loại đồ uống quen thuộc và vô cùng phổ biến. Không chỉ với hương vị thơm ngon mà còn góp phần to lớn trong việc bồi bổ sức khỏe. Đây cũng chính là một một “thần dược dành riêng cho phái mạnh. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu ngay về loài thảo dược quý này nhé!
Khái quát về đặc điểm và nguồn gốc của cây Ba Kích
Cây Ba Kích là loại cây có nguồn gốc từ Trung Quốc và hiện nay, nó đã xuất hiện và phân bố ở nhiều vùng lãnh thổ hầu hết trên khắp thế giới, đặc biệt là những nơi có địa hình đồi núi cao.
Phân bố của Ba Kích
Ở Việt Nam, chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp loại cây Ba Kích tại các vùng núi và trung du Bắc Bộ như Quảng Ninh, Hà Giang, Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Hà Nội,… Chúng thường ra hoa vào tháng 5 – tháng 6 hàng năm và ra quả vào khoảng từ tháng 7 – tháng 10.
Ba kích không chỉ được con người thu hái để ngâm rượu thuốc, mà còn được chế biến làm dược liệu chữa bệnh. Trong các bộ phận của cây thì phần rễ là bộ phận được sử dụng nhiều nhất do nó mang lại cho con người một giá trị dược lý cao. Tuy nhiên, bạn sẽ phải mất một khoảng thời gian chờ đợi khá lâu vì khoảng 3 năm mới có thể thu hoạch được vụ rễ đầu tiên.
Đặc điểm chung
Chúng được xếp vào loại dây, leo bằng thân quấn. Thân non thường có màu tím trong khi cành non có màu xanh lục và có các lá mọc đối nhau, dày và cứng. Hoa của ba kích sẽ mọc thành tán ở đầu mỗi cạnh ở đầu cành. Hình dạng quả giống với hình cầu, có thể rời nhau cũng có thể dính liền thành khối. Quả ba kích khi chín thường có màu đỏ.
Rễ cây sau thu hoạch sẽ được chế biến bằng cách rửa sạch rồi phơi khô se. Tiến hành đập nhẹ cho quả bẹp rồi cắt thành đoạn 3 – 5 cm.
Các cách bào chế cây Ba Kích
Có rất nhiều cách để bạn bào chế cây Ba Kích. Chẳng hạn như:
Sử dụng nước Câu Kỷ Tử (là một loại quả mọng thường xuyên xuất hiện trong các bài thuốc dân gian và nghiền lấy nước, mang lại công dụng to lớn cho sức khỏe con người) ngâm lấy Ba Kích trong 1 đêm để cây được mềm. Sau đó tiến hành ngâm rượu trong 1 đêm rồi vớt ra đem sao với Cúc Hoa. Điều này giúp tạo màu vàng cho thuốc rồi lau bằng tấm vải sạch.
Bạn cũng có thể ngâm Ba Kích với rượu, lưu ý trước khi ngâm: cần cắt nhỏ và sấy khô. Đem nấu Ba Kích cho đến khi cảm nhận được độ mềm rồi kết hợp với các loại Cam Thảo, đem giã đập, cắt nhỏ và sấy khô.
Rượu Ba Kích sau khi ngâm trên 6 tháng và đem ra sử dụng, bình rượu sẽ êm và bớt gắt hơn,đem lại cảm giác dễ chịu, thoải mái và ngon hơn khi uống. Ngoài ra, nếu đem ngâm rượu trong lòng đất sau 1 khoảng thời gian sẽ đem lại chất lượng lý tưởng. Tuy nhiên, nếu ngâm theo cách này bạn cần đậy thật kín, tránh làm hư rượu.
Kỹ thuật trồng cây Ba Kích
Trước kia, lượng cây Ba kích nhiều đến mức cho phép con người có thể khai thác với số lượng lớn hàng chục tấn/ năm tại các vùng núi phía Bắc. Tuy nhiên, sau một thời gian bị khai thác quá mức dẫn đến tình trạng loài cây này đã bắt đầu cạn kiệt và được đưa vào sách Đỏ Việt Nam (năm 2007).
Ngày nay, nhu cầu của con người ngày một lớn trong khi nguồn tự nhiên ít, tạo điều kiện cho cây có khả năng sinh sôi mạnh, nên bà con làm nông dần đua nhau trồng Ba kích. Đây cũng được coi là một bài giải pháp kinh tế hữu ích dành cho họ.
Chọn giống và gieo cây Ba Kích
Bạn có thể tạo cây con từ hạt bằng cách lấy giống của những hạt giống trên cây từ 5 tuổi trở lên. Hãy lựa chọn quả chín đỏ và đem về ủ vài ngày cho chín nhũn. Sau đó, hãy chà xát và rửa sạch rồi đem hạt đi phơi khô, đồng thời gieo chúng trên khay cát hoặc trên luống. Khoảng cách mỗi mẻ gieo là từ 15cm, sau khi gieo hãy lấp đất kín hạt và có độ dày từ 3 – 5cm. Phủ rơm lên và tưới nước đủ để rơm có thể giữ được độ ẩm cho vùng gieo hạt.
Hãy nhổ cây và cấy vào bầu khi thấy hạt mọc đều. Ngoài ra, bạn cũng có thể gieo hạt trực tiếp vào bầu và lưu ý tỷ lệ thành phần: 78% đất và 20% phân chuồng, 2% Supe lân tùy theo khối lượng.
Một phương pháp khác đó chính là tạo cây con từ hom. Bạn cần lấy hom trong gốc đến hết phần bánh tẻ của thân từ cây mẹ có tuổi đời 3 năm trở lên. Tiếp đến, cắt chúng thành từng đoạn dài 25-35cm, đường kính trên 3mm và có từ 2 – 4 mắt.
Cắt bỏ bớt lá rồi tiến hành ươm hom vào bầu hoặc trên luống. Cắm sâu các hom từ 7-10cm, và lưu ý che bóng, tưới nước thường xuyên giữ độ ẩm. Chồi sau khi gieo đủ thời gian sẽ có chiều cao từ 20-25cm, có 5-6 cặp lá trở lên và có bộ rễ đã ổn định. Lúc này bạn đã có thể đem chúng đi trồng.
Điều kiện đất trồng cây Ba Kích
Cây Ba Kích là loại cây ưa đất ẩm mát và thoát nước. Vậy nên bạn cần trồng nó trong loại đất có thành phần cơ giới trung bình, nhiều mùn, tơi xốp và khả năng thoát nước tốt. Ngoài ra, vùng đất dưới tán rừng hay vườn cây cũng là nơi lý tưởng để trồng. Hoặc, một phương án tốt nhất là dưới tán rừng hay những cây ăn quả đã đến độ khép tán.
Bạn nên chọn ngày râm mát hoặc có mưa, chẳng hạn như những vụ xuân hoặc vụ thu để trồng cây. Mỗi hố một cây trồng phải được trộn đều phân với đất. Tiếp đó, tiến hành xé bỏ bầu rồi lấp đất kín, vun đất chặt xung quanh gốc. Phủ lên trên sao cho kín miệng hố bằng những tấm phủ hoặc rơm, rạ để đảm bảo giữ được độ ẩm và hạn chế cỏ dại. Tiến hành cắm que để làm giá đỡ cho cây leo sau khi đã phát triển.
Cây ổn định cần kiểm tra và dặm lại những cây bị chết. Đồng thời cần làm cỏ, xới đất quanh gốc và bón thúc đúng định kỳ, thường xuyên theo dõi phòng trừ sâu bệnh và bảo vệ cây trồng dưới tác động của tự nhiên.
Thu hoạch và bảo quản
Cây Ba Kích thường được thu hoạch sau khi đã đủ 3 năm trồng. Tuy nhiên, nếu bạn để thu hoạch trong thời gian lâu hơn sẽ đem lại năng suất và chất lượng tốt hơn. Thu hoạch cây bằng cách đào lấy củ, đem rửa sạch rồi phơi trong ánh nắng nhẹ từ mặt trời, hoặc đem sấy thật khô trong nhiệt độ thấp.
Để có thể giữ được hương vị cũng như chất lượng của cây, bạn cần cất trữ ở nơi khô ráo, thoáng mát đem bọc gói hoặc hút chân không. Đây vốn là loại cây có khả năng sinh trưởng mạnh, và các yếu tố gây hại cho cây không nhiều. Vì thế, chỉ cần bạn đảm bảo các yếu tố về dinh dưỡng, nước tưới, và nhiệt độ, sẽ nhanh chóng thu được năng suất cao.
Cách ngâm rượu Ba Kích chuẩn
Chỉ với vài bước chuẩn bị trong thời gian từ 2 -3 tháng là bạn hoàn toàn có thể ngâm được rượu ba kích tươi, vì cách ngâm chúng khá đơn giản. Thậm chí, cũng chỉ từ 2 – 3 tháng là bạn hoàn toàn có thể đem ra sử dụng và chiêu đãi mọi người loại rượu này.
- Rửa sạch cây Ba Kích rồi bỏ lõi bên trong. Để đảm bảo được sạch sẽ, bạn nên tráng Ba Kích qua một lượt nước sạch lần nữa rồi mới vớt ra và để ráo nước.
- Rửa sạch bình ngâm, để ráo nước rồi cho ba kích cùng rượu vào ngâm theo tỉ lệ 1:5. Sau khoảng 20 ngày kể từ khi ngâm, các bạn cần mở nắp bình ra, đồng thời khuấy rượu lên cho đều và đậy nắp lại như cũ. Bình rượu ngâm ba kích cần để ở nơi khô ráo và tránh ánh nắng trực tiếp từ mặt trời.
Chỉ sau khoảng 2 -3 tháng là bạn đã có được một bình rượu từ cây Ba Kích ngon tuyệt với hương vị đặc trưng của loại cây này. Theo các nhà chuyên gia cho rằng, thời gian rượu càng lâu thì các dưỡng chất có trong loại củ này sẽ được chiết càng nhiều. Điều này khiến cho chất lượng rượu được ngon và bổ dưỡng hơn rất nhiều.
Chính vì thế, nếu muốn có được thành phần tốt nhất, bạn nên ngâm rượu trong ít nhất 3 tháng rồi mới đem ra sử dụng.
Cây Ba Kích đem lại lợi ích gì?
Theo sách nghiên về các loài thực vật, thành phần trong rễ cây Ba Kích có chất anthraglucozit, chất đường, 1 lượng ít tinh dầu, nhựa và axit hữu cơ, trong rễ tươi còn có vitamin C giúp ôn thận trợ dương, mạnh gân cốt, khử phong thấp…
Những vị thuốc làm từ Ba Kích đều có tác dụng bổ trí não và tinh khí. Chính vì thế, người dân thường sử dụng chúng với công dụng trị các bệnh liệt dương, di tinh, mộng tinh, xuất tinh sớm, phụ nữ kinh nguyệt không đều. Đồng thời, còn được dùng chữa bệnh phong thấp, mạnh gân cốt… Người dân còn sử dụng Ba Kích trong chế biến thực phẩm như: nấu chung với thịt gà để bồi bổ sức khỏe.
Cây Ba Kích được biết đến với công dụng bổ thận tráng dương, nên Ba Kích được mọi người sử dụng trong điều trị trong các bệnh lý của nam giới. Hiện nay, nó được rất nhiều người truyền tai nhau về tác dụng tăng cường bản lĩnh đàn ông khi đem ngâm rượu uống.
Lưu ý trong quá trình sử dụng ba kích
Tuy nhiên, nếu bạn không biết cách ngâm rượu ba kích đúng cách thì việc sử dụng vị thuốc này hay loại rượu ngâm Ba Kích thì hoàn toàn có thể phản tác dụng và gây hại cho bạn. Phần lõi bên trong của cây Ba Kích là vô cùng độc, thế nhưng mọi người lại không viết và phạm phải sai lầm khi đem ngâm cả phần lõi độc bên trong.
Bên cạnh đó, có nhiều người mua nhầm phải rượu ba kích không rõ nguồn gốc và không đảm bảo chất lượng, người ta có thể bán cho bạn loại rượu có bỏ thêm các loại thuốc kích dục. Điều này đã khiến cho người dùng lâm vào những tình cảnh dở khóc dở cười và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống.
Kết luận
Trên đây là tất cả thông tin về loại cây Ba Kích cũng như cách sử dụng và chế biến thuốc cụ thể. Nếu bạn không trồng được mà sử dụng cây đi mua, hãy lựa chọn những địa chỉ uy tín và cần sở hữu kiến thức cơ bản về loại dược liệu này. Mong rằng qua những hướng dẫn cụ thể mà chúng tôi nêu trên, bạn sẽ học được cách ngâm 1 bình rượu thơm ngon, bổ dưỡng và đảm bảo an toàn.
