Cây quế là loại cây có vô vàn lợi ích cho con người. Thực tế, vỏ quế có rất nhiều công dụng trong cuộc sống. Hầu như khi còn nhỏ ai cũng đã từng nếm qua mùi thơm, nóng và ngọt của vỏ quế mà chỉ nó mới có vị này. Bài viết, sẽ đem đến cho bạn những kiến thức thú vị hơn về quế.
Giới thiệu đôi nét về cây quế
Cây quế nói rằng quen thuộc là vậy nhưng không phải ai cũng biết rõ về nó. Bài viết này sẽ giới thiệu cho các bạn những đặc điểm và giá trị của cây mà có thể bạn chưa từng nghe đến, hãy cùng tìm hiểu qua nhé.
Đặc điểm sinh học của cây quế
Quế thuộc loại Long não (Lauraceae). Tên khoa học hay tên tiếng anh của quế: Cinnamon. Ngoài ra nó còn có các tên khác như: quế thanh, quế đơn, Kía (tiếng Dao), Mạy quẻ (Tày),… Cây quế thuộc loại cây thân gỗ, là cây lâu năm, một cây trưởng thành có thể có chiều cao hơn 18m và đường kính rộng đến 40cm.
Rễ cây quế là dạng rễ cọc, cắm sâu vào lòng đất, lan rộng dễ dàng rồi đan chéo vào nhau, vì thế mà những vùng đồi núi dốc đứng gồ ghề thích hợp với nó. Thân cây có dạng tròn đều, vỏ cây nhẵn, màu xám, đôi chỗ theo chiều dọc có vết rạn nứt. Cây có vòm tán lạ hình quả trứng, hầu như xanh quanh năm. Lá quế là lá đơn mọc cách nhau hoặc so le trên cành, có cuống ngắn, giòn và cứng.
Hoa quế có màu trắng hay phớt vàng, mọc ở lá trên đầu cành, hoa dạng chùm, to bằng nửa hạt gạo, có một mùi thơm rất đặc trưng. Quả quế dạng quả hạnh, hình trái trứng. Khi chưa chín có màu xanh, khi chín quả chuyển sang màu tím sẫm, nhẵn bóng. Hạt quả quế có hình bầu dục, bên trong nó còn có hạt chứa dầu.
Giá trị kinh tế
Tất cả các bộ phận của vỏ quế đều có giá trị. Vỏ quế bốc từ thân và cành và tinh dầu quế được chiết xuất từ lá và cành cây. Quả cây quế được sử dụng trong công nghệ dược phẩm và thực phẩm và là sản phẩm có nhu cầu cao trên thị trường trong nước và xuất khẩu. Quế lớn đường kính 40 – 50cm, gỗ mịn, thớ nâu nhạt, thớ thẳng, mịn, dễ nứt khi khô, được dùng làm đồ gia dụng thông thường, thớt, làm trụ.
Nguồn gốc của cây quế
Quế là một trong những loại gia vị xưa nhất trên thế giới, nó được phát hiện vào khoảng 2000 năm trước công nguyên. Nơi đầu tiên sử dụng loại gia vị này là Trung Quốc. Sau đó đưa sang châu Âu theo con đường giao thương. Vào lúc bấy giờ, quế được coi là dược liệu thiết yếu và được sử dụng phổ biến trong việc chế thuốc hay một vài lễ nghi tôn giáo.
Trên thế giới, cây quế phân bố ở nhiều quốc gia châu lục: Trung Quốc, Ấn Độ, Nam Mỹ, Sri Lanka, Lào, Myanmar, Indonesia, Hawaii,… Ở Việt Nam, quế được trồng ở hầu khắp các miền. Tuy vậy, có bốn vùng trồng quế nhiều là Quảng Ninh, Yên Bái, Thanh Hóa – Nghệ An và Quảng Ngãi – Quảng Nam.
Kỹ thuật trồng cây quế dành cho người mới
Để trồng được cây quế, bạn cần chuẩn bị những kiến thức cơ bản để gặt hái thành công ngay từ lần đầu. Chúng ta cần lưu ý đến những vấn đề như đất, nước, nhiệt độ,… và một vài nguyên tắc lưu ý khác.
Điều kiện ngoại cảnh
Quế mọc trên nhiều loại đất có nguồn gốc khác nhau (sa thạch, phiến thạch, …), đất ẩm, giàu mùn, tơi xốp, đất đỏ, vàng, đất cát, đồi núi, đất chua (độ PH 4 – 6), ngay cả trên đất thiếu dinh dưỡng. Mặc dù quế có thể trồng ở nhiều loại đất, nhưng trừ đất đá vôi, đất cát pha và đất úng.
Cây quế thường mọc ở những nơi có lượng mưa hàng năm từ 2000 – 4000 mm. Lượng mưa 2000 – 3000 mm mỗi năm thì sẽ thích hợp cho sự phát triển của cây trồng.
Lượng mưa ở những vùng trồng quế hàng năm thường vào khoảng 1600 – 2500 mm. Độ ẩm trên 85%. Cây quế thích nghi tốt với khí hậu nóng ẩm. Nhiệt độ tối ưu cho sự phát triển của cây là khoảng 20 – 30°C. Tuy nhiên, quế vẫn chịu được nhiệt độ lạnh (có thể lên đến 0°C – 1°C) hoặc nhiệt độ cao lên đến 37 – 38°C.
Các địa phương trồng quế ở Việt Nam có nhiệt độ bình quân hàng năm từ 20 – 29°C. Là loại cây ưa sáng, nhưng cần che bóng khi còn nhỏ. Cần chiếu sáng đầy đủ khi cây quế được 3-4 năm tuổi. Nhiều ánh sáng hơn có nghĩa là cây phát triển nhanh hơn và chất lượng tinh dầu cao hơn.
Quế thường được trồng ở độ cao so với mực nước biển như Miền Bắc: 200m; Miền Trung: 500m; Miền Nam: 800m. Cây quế trồng ở vùng cao có thường thấp hơn, chậm lớn nhưng vỏ dày và có nhiều dầu. Khi xuống thấp quế thường dễ bị sâu bệnh, vỏ mỏng, ít dầu, vòng đời ngắn.
Kỹ thuật gieo trồng cây quế
Cây quế có thể được trồng từ cây gieo từ hạt hoặc giâm cành, nhưng kinh nghiệm cho thấy vỏ cây này rất mỏng và chứa ít tinh dầu nên phương pháp hạt vẫn được sử dụng rộng rãi hơn. Vì vậy, để có được hạt giống nhiều năm, cây con phải được đánh dấu và chăm sóc.
Đào một cái hố trên mặt đất. Cuốc hoặc đào đất cao cục bộ 1m2 xung quanh hố chôn, nhặt những gốc cây to (trên 2cm). Khi trời mưa đủ ấm tiến hành đào hố, kích thước hố 40x40x40cm. Khi đào, hãy lưu ý rằng lớp đất được tách ra ở một bên của dốc, và cắt bỏ bất kỳ rễ cây nào trong hố. Đào hố xong một tháng trước khi trồng.
Gieo hạt giống cây quế theo đường rạch, 1 rãnh cách nhau 20cm (nếu không cấy) cách nhau 10cm (nếu cấy). Tại vết rạch, mỗi hạt cách nhau 3 – 4 cm. Lấp đất đến độ sâu 12-15mm và phủ lên luống bằng rơm rạ đã khử trùng bằng nước vôi. Giữ ẩm cho đất, nhất là lúc đầu để tạo điều kiện thuận lợi cho hạt nảy mầm.
Lượng phân bón tùy theo loại rừng trồng (phòng hộ, đặc dụng, sản xuất) và mức hỗ trợ đầu tư cho từng thời kỳ. Bón phân cho cây 1 – 2 lần. Nếu cây còi cọc có thể bón thêm phân đạm sunphat nồng độ 0,3% với liều lượng 1l/m2.
Thời vụ trồng và ngăn ngừa sâu bệnh cây quế
Thời vụ thu hoạch của quế được chia ra thành 2 mùa là thu hoạch vụ xuân hè. Thời vụ gieo trồng cây quế chính là thời tiết tốt, mưa nhiều, bắt đầu trồng từ tháng 3 đến tháng 5. Trong điều kiện trời râm mát, mưa có thể kéo dài. Việc trồng có thể kết thúc vào giữa tháng Sáu.
Trồng quế hoàn toàn phụ thuộc vào thời tiết, không nên trồng quế vào những đợt mưa nhỏ đầu năm, khi đất chưa đủ ẩm, thời tiết không ổn định. Khi trời mưa, nước thấm xuống đáy hố trước khi trồng. Nên trồng cây vào những ngày râm mát, có mưa nhẹ, gió nhẹ, đất ẩm tốt. Không trồng cây khi mưa lớn.
Khi trồng, người trồng cần phải chú ý đến các loại sâu bệnh gây hại cho cây:
- Sâu ăn lá cây quế thường phá hoại. Phun dung dịch Trebon 0,2% để phòng trừ.
- Máy khoan thân sử dụng đèn bẫy để bắt và giết.
- Những cây bị nhiễm bệnh chùm ngây nên chặt bỏ và đốt ngay.
Giá trị về y học mà quế mang lại
Quế là loại thực vật được sử dụng rất nhiều trong y học. Từ xa xưa ông bà ta đã biết chế biến quế để làm thuốc chữa bệnh, thuốc tăng sức khỏe cũng như làm một số món ăn tẩm bổ dinh dưỡng khác.
Thành phần dinh dưỡng của cây quế
Quế có vị ngọt, cay và mùi thơm độc đáo, là nguồn cung cấp tuyệt vời các khoáng chất. Cây quế cũng chứa nhiều chất xơ và chất chống oxy hóa… Theo USDA, 1 thìa quế xay chứa 2,6 g: 6,42 calo, 2,1 g carbohydrate, 26,1 mg canxi, 0,21 mg sắt, 1,56 mg magie, 1,66 mg phốt pho, 11,2 mg kali, 0,39 μg vitamin A …
Quế rất giàu vitamin B và K, đồng thời chứa các chất chống oxy hóa choline, beta-carotene, alpha-carotene, beta-cryptoxanthin, lycopene, lutein và zeaxanthin. Nó làm giảm căng thẳng oxy hóa và có thể giúp ngăn ngừa ung thư, bệnh tiểu đường loại 2, …
Lợi ích sức khỏe của cây quế
Cây quế mang lại rất nhiều giá trị y học, ngăn ngừa bệnh tật, chữa trị cũng như giảm đau, cụ thể:
- Kiểm soát mật độ đường trong máu.
- Giúp giảm nguy cơ bị béo phì.
- Quế rất tốt cho người mắc bệnh thoái hóa thần kinh.
- Cải thiện lưu thông mạch máu trong tử cung.
- Ngăn ngừa máu chảy khi bị thương.
- Tốt cho tim mạch.
- Cải thiện sức khỏe ở ruột kết.
- Cây quế hỗ trợ và phòng ngừa ung thư.
- Giúp kiểm soát bệnh viêm khớp.
- Ngăn không cho nhiễm trùng đường hô hấp.
Tác dụng phụ của cây quế
Tuy nhiên, tiêu thụ quá nhiều quế có thể gây ra một số vấn đề nhất định. Quá nhiều quế có thể có các tác dụng phụ như:
- Độc tính hoặc tổn thương gan. dị ứng.
- Tăng nguy cơ tổn thương DNA.
- Tăng nhiệt độ cơ thể của bạn.
- Miệng lở loét kèm theo ngứa và rát.
- Tương tác với một số loại thuốc, bao gồm cả thuốc điều trị bệnh tim và tiểu đường. viêm họng.
- Một số vấn đề khi mang thai, ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi.
Dùng quế đúng cách, bạn đã biết?
Bạn có thể dùng 1-1,5g bột cây quế mỗi ngày mà không gây tác dụng phụ hay dị ứng, vui lòng pha loãng khi sử dụng tinh dầu quế. Bảo quản quế tránh ẩm mốc. Không cho trẻ em hoặc phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú uống quế.
Không được phép sử dụng quá nhiều bột quế. Bột quế vào trực tiếp mũi có thể gây ngạt, viêm, bỏng đường hô hấp, có trường hợp phải nhập viện nhiều ngày sau khi hít phải bột quế. Bột cây quế còn được coi là “thuốc kháng sinh tự nhiên” rất an toàn cho sức khỏe, vị ngọt dịu của bột quế nên rất thích hợp để chế biến món ăn, làm bánh và pha chế đồ uống.
Gợi ý cho bạn một số món trà ngon bổ khỏe không chỉ dùng để sưởi ấm mà còn tăng sức đề kháng khi dùng cùng quế:
- Trà quế sả mật ong.
- Trà đào cam quế.
- Trà quế bạc hà.
- Trà quế táo đỏ.
Kết luận
Như vậy, cây quế vốn là một loại cây có nguồn gốc từ xa xưa và được sử dụng phổ biến rộng rãi cho tới ngày nay. Nó đem đến rất nhiều giá trị về cả mặt kinh tế lẫn mặt y học, vừa là một loại gia vị ngon vừa là một liều thuốc tốt trong cuộc sống hằng ngày.
