Chôm chôm là quả chứa nhiều chất dinh dưỡng như: vitamin C, giàu chất đạm, chất béo và các nguyên tố vi lượng có tác dụng dinh dưỡng và làm thuốc chữa bệnh cho con người hiện nay. Chính vì thế mà loại quả này được rất nhiều người Việt ưa thích và mua dùng thường xuyên. Để hiểu thêm về giá trị mà quả mang lại thì bạn cần phải tham khảo thêm bài viết dưới đây.
Nguồn gốc và xuất xứ của cây chôm chôm
Cây chôm chôm hay còn gọi là lôm chôm, là giống cây trồng có nguồn gốc và xuất hiện đầu tiên ở Đông Nam Á. Ngày nay, cây được trồng nhiều trong vùng có vĩ độ từ 15° nam tới 15° bắc gồm các châu lục như: châu Phi, châu Đại Dương, Trung Mỹ và đặc biệt số lượng cây càng ngày càng gia tăng ở Úc châu và quần đảo Hawaii của Hoa kỳ.
Cây chôm chôm là loài cây thích ứng cho những vùng đất không ngập nước hay bị ngập úng. Do đó, ở Việt Nam cây được trồng chủ yếu ở lưu vực sông Đồng Nai, khu vực Nam Trung Bộ và các tỉnh ở Tây Nguyên. Việc lai tạo hoặc chọn cây ưu tú từ các giống nhập tính đến hiện nay đều chưa được thực hiện.
Đặc điểm nhận dạng chôm chôm
Chúng ta có thể bắt gặp lôm chôm ở nhiều khu vực khác nhau, vì có nhiều đặc điểm khá giống với các loài cây khác. Chính vì thế, người đọc cần phải tìm hiểu kĩ các đặc điểm của cây để có thể nhận diện chính xác hơn về cây.
Nhận diện cây chôm chôm
Chôm chôm là loài cây thường xanh, cây ăn quả nên thân cây có thể phát triển đến chiều cao 12–20m. Các lá cây mọc xen kẽ với nhau, có chiều dài từ 10–30cm, lá có hình lông chim và trên một cành thường sẽ có từ 3 đến 11 lá rời. Những bông hoa của cây có kích thước nhỏ 2,5–5 mm.
Cây chôm chôm có thể là cây đực chỉ có khả năng sản sinh túi phấn hoa do đó cây đực sẽ không có khả năng đậu quả. Ngược lại, cây cái chỉ có hoa với chức năng là sử dụng phấn hoa để đậu quả hoặc cây lưỡng tính sản xuất hoa cái với một tỷ lệ nhỏ hoa đực.
Đặc điểm của quả chôm chôm
Quả hình tròn hoặc hình bầu dục, dài 3–6cm đôi khi dài tận 8cm và rộng 3–4cm, quả được kết và lớn dần trong một chùm thường sẽ có từ 10–20 quả. Vỏ có màu hơi đỏ khi sống sẽ có màu xanh sau đó chuyển vàng rồi quả chín sẽ có màu đỏ. Vỏ được bao phủ bởi các gai thịt mềm dẻo, do đó những chiếc gai bao xung quanh vỏ có tên là ‘lông’.
Các gai thịt sẽ góp phần vào quá trình thoát hơi nước của quả, vì vậy có thể ảnh hưởng đến chất lượng của quả. Phần thịt quả là vỏ mềm, mọng nước bao bọc hạt nằm phía trong, trong mờ, hơi trắng hoặc hồng nhạt, có vị ngọt, chua nhẹ. Hạt đơn dài 1–1,3 cm, có vết nứt đôi màu trắng ở đáy hạt, phần hạt có màu xám nhẹ.
Hạt mềm và chứa các phần chất béo đã được bão hòa và phần chất béo không bão hòa bằng nhau, hạt có thể được nấu chín và ăn. Quả sau khi được bóc vỏ có thể dùng để ăn sống, chế biến thành những món khác hoặc nấu chín để ăn.
Sự phân bố của cây chôm chôm
Chôm chôm là loài cây có thể trồng trong khu vực từ xích đạo cho đến vĩ tuyến 18 nhưng thường để kinh doanh có hiệu quả thì nên trồng ở khu vực đến vĩ tuyến 14. Độ cao thích hợp để trồng cây là từ 0 – 700m, lượng mưa trung bình hàng năm dao động từ 2000 – 5000 mm, nhiệt độ bình quân từ 22 độ C – 30 độ C, nghĩa là chúng ta nên trồng ở các cây ở các tỉnh thuộc khu vực miền Nam, Đông Nam Bộ, Tây Nguyên.
Trái chôm chôm được trồng tập trung, dễ bắt gặp tại các tỉnh miền Nam Trung bộ của nước ta. Với diện tích trồng khoảng 14.200 ha, sản lượng thu hoạch hằng năm xấp xỉ 100 ngàn tấn (chiếm 42% diện tích và 62% sản lượng thu hoạch của cả nước). Đồng Nai cũng là một trong những địa phương có diện tích trồng cây tập trung lớn nhất, xếp sau đó là các tỉnh như: Bến Tre, Vĩnh Long…
Các vùng đồng bằng của khu vực nhiệt đới gió mùa là địa điểm thích hợp cho việc trồng, chăm sóc và phát triển cây. Ở Đông Nam Á, cây được trồng và phân bố rộng rãi ở một số quốc gia nổi tiếng như: Việt Nam, Trung Quốc, Lào, Thái Lan, Malaysia, Philippines,…
Kỹ thuật trồng chôm chôm
Đối với trồng loại cây chôm chôm sẽ có những yêu cầu riêng về kỹ thuật cần đảm bảo như sau:
- Đối với khoảng cách: Cần duy trì khoảng cách phù hợp để giúp chôm chôm có không gian phát triển tốt và được cung cấp đầy đủ ánh sáng cần thiết. Khoảng cách tiêu chuẩn là 10 x 10m, đối với đất có độ phì nhiêu thấp thì khoảng cách có thể là 8 x 8m hoặc 9 x 9m.
- Đối với hố trồng: Chuẩn bị hố trồng đạt tiêu chuẩn giúp việc trồng cây được thực hiện tốt. Kích thước tiêu chuẩn của hố là khoảng 50 x 50 x 50cm. Bón 10 – 15kg phân chuồng ủ hoai, từ 200 – 300g phân lân trộn với đất và 50g Basudin 10H.
Về kỹ thuật trồng cây, các bước chính cần thực hiện là:
- Đào lỗ nhỏ ở giữa hố trồng, chiều sâu của lỗ phải lớn hơn chiều cao của túi cây giống từ 2 đến 3cm.
- Dùng dao rạch và bóc túi bao quanh bầu đất của cây, cắt bỏ các rễ cái, rễ nhỏ sau đó đặt vào hố trồng.
- Khi lấp đất cần chú ý ém chặt đất ở xung quanh để cây được cố định, tránh bị gió làm lung lay gốc.
- Cắm cọc và buộc cành vào cọc để tránh gió lay gốc sau khi trồng, dùng tàu dừa che nắng cho cây theo chiều từ hướng Đông và hướng Tây để bảo vệ cây chôm chôm tốt nhất.
- Có thể trồng một số loại rau ở dưới gốc cây giữ ẩm, đồng thời không nên để cỏ dại mọc um tùm.
Lợi ích mà chôm chôm mang lại
Lôm chôm là loại trái cây có chứa nhiều chất dinh dưỡng cao như: chứa nhiều vitamin C, giàu đạm, chất béo, đồng, mangan, kali, canxi, sắt… Ngoài ra, cây còn đem lại cho người trồng những giá trị về mặt kinh tế như sau.
Nguồn dinh dưỡng và giá trị y học của quả chôm chôm
Lôm chôm là loài cây có quả có thể ăn tươi, dùng để đóng hộp dưới nhiều hình thức để dự trữ, bảo quản lâu hơn hoặc thuận tiện cho việc xuất khẩu. Hạt của cây cũng chứa thành phần dầu cao nên cũng được dùng để sản xuất ra dầu ăn hay xà phòng.
Cây và rễ cây cũng có thể dùng cho việc sản xuất dược phẩm và màu thực phẩm. Ở Việt Nam, người làm vườn thường sẽ có mức thu nhập tương đối cao so với việc trồng những cây ăn quả khác.
Hạt của quả chôm chôm còn gọi là thiều tử, thường sẽ có vị ngọt, tính ấm, chứa nhiều chất béo không no. Thiều tử giúp trị những triệu chứng như tiêu viêm kháng khuẩn, dùng chữa viêm niêm mạc trong khoang miệng, kiết lỵ, ngăn lây lan các vết loét lâu ngày, điều chỉnh lipid có trong máu máu, giảm hàm lượng béo và làm đẹp da.
Hạt của cây chứa 35 – 40% chất dầu béo đặc, có cấu trúc tương đồng với hạt ca cao, có mùi dễ chịu, gồm phần lớn là chất arachidin, kết hợp với olein và stearin. Vỏ cây và quả xanh thì có chứa nhiều thành phần chất tanin có tác dụng chữa ỉa chảy, sốt,…
Tuy là loại trái rất thích hợp cho những người có triệu chứng vữa xơ động mạch, cao huyết áp, tăng đường huyết… Nhưng khi ăn, bạn cần phải để ý hơn vì trong quả chứa hàm lượng chất béo cao nên nếu sử dụng quá nhiều có thể xuất hiện cảm giác say dẫn tới buồn nôn và đầy bụng.
Giá trị kinh tế trong kinh doanh của cây lôm chôm
Chôm chôm ngoài công dụng chữa bệnh, cung cấp chất dinh dưỡng và ăn tươi thì trái được cung cấp cho thị trường cây ăn quả. Năng suất bình quân mà cây có thể đạt được là khoảng 15 – 20 tấn/ha. Với giá hiện tại trên thị trường thì sau khi trừ khấu hao, chi phí phân, thuốc, công trồng… người chăm sóc sẽ thu được lợi nhuận từ lôm chôm là rất lớn.
Trong thời gian qua, nhất là những năm kể từ đầu thập kỷ 90, diện tích rau, hoa, quả của Việt Nam phát triển nhanh chóng và ngày càng được nhiều người ưa chuộng. Vì vậy, diện tích cây ăn quả cũng được tăng nhanh trong thời gian sắp tới.
Tính đến năm 2004, diện tích cây ăn quả trên toàn quốc gia đã đạt trên 550 ngàn ha. Trong đó, Đồng Bằng sông Cửu long là khu vực trồng cây ăn quả quan trọng nhất của Việt Nam chiếm trên 30% diện tích trên tổng diện tích cây ăn quả của cả nước.
Một số món ăn chế biến từ trái lôm chôm
Ngoài những lợi ích, công dụng kể trên, loại quả này còn được dùng để chế biến ra rất nhiều món ăn ngon, có thể kể đến một số món bên dưới đây.
Gỏi gà chôm chôm
Để làm món ăn khai vị, chống ngán trong bữa cơm gia đình, thì lựa chọn chôm chôm kết hợp với thịt gà chắc chắn sẽ không làm bạn thất vọng. Thịt gà mềm, ngọt thịt kết hợp với lôm chôm tươi, hành tây, ớt chuông và cà rốt giòn giòn, chắc chắn không thể thiếu một bát nước chấm trộn gỏi chua ngọt, ăn kèm cùng bánh phồng tôm sẽ khiến bạn xuýt xoa vì độ ngon đến khó cưỡng.
Chè lôm chôm
Đến với món chè chôm chôm, mở đầu là sự kết hợp với hạt sen bùi béo, hương vị thơm mát, với tác dụng thanh nhiệt cơ thể cực kỳ tốt. Món chè này thanh mát, đặc trưng bởi vị ngọt của loại trái này kết hợp với vị bùi bùi, thơm thoang thoảng của hạt sen sẽ mang đến cho người ăn cảm giác tươi mát. Bạn muốn ăn lạnh thì có thể thêm một chút đá giúp giải nhiệt trong những ngày nắng nóng.
Chôm chôm lắc muối ớt
Chôm chôm còn là nguyên liệu để chế biến nên các món ăn vặt. Vì loại trái này có vị chua nhẹ nên có thể kết hợp cùng với hỗn hợp muối ớt và tắc, tạo nên món ăn vặt độc đáo. Lôm chôm có vị ngọt thanh kết hợp cùng tắc chua chua, vị mặn mà của muối ớt thì đảm bảo sẽ mang đến một món ăn vặt cực hợp khẩu vị với các bạn trẻ hiện nay.
Kết luận
Ở trên là những thông tin chi tiết về chôm chôm, giá trị mà quả này mang lại cho con người. Hy vọng với thông tin trên của bài viết bạn sẽ tích lũy thêm cho mình nhiều kiến thức, sự hiểu biết đối với loại quả này.
